به نام هستی بخش

در مقاله­ ی پیش­رو قصد داریم به صورت خلاصه در مورد یکی از مهم­ترین و رایج­ترین انواع سرطان یعنی سرطان معده صحبت کنیم.

معده بخشی از سیستم پر پیچ و خم دستگاه گوارش است که وظیفه­ی هضم غذا و آماده­سازی برای جذب را بر عهده دارد. علاوه بر این خود نیز یک­سری مواد را به کمک مولکول­های حامل خود جذب می­کند. محیط معده اسیدی معده به آن این اجازه را می­دهد که pH آن در حد 4/0هم پایین برود. لازم به ذکر است که در این pH، آهن هم ذوب می­شود!

بیماری­های معده از تنوع بسیار بالایی برخوردار است. مانند زخم معده، عفونت­های معدی و سرطان معده. سرطان معده از جمله شایع­ترین سرطان­ها در کل جهان به­شمار می­رود. در این مقاله به صورت کوتاه در مورد علائم، آزمایش­های تشخیصی، پیشگیری و درمان این بیماری به طور مفصل صحبت می­کنیم.

سرطان معده (gastric cancer): به رشد غیرطبیعی سلول­های معده و از کار افتادن آن­ها اطلاق می­شود. همان­طور که در مقاله­های گذشته گفته شد واژه­ی سرطان فقط به تومورهای بدخیم گفته می­شود و تومورهای خوش­خیم، سرطان نیستند. سلول­های سرطانی برای زندگی انسان بسیار مخاطره­آمیز بوده و قادرند از عضوی به عضو دیگر و از دستگاهی به دستگاه دیگر مهاجرت کنند. سرطان معده هم در صورت عدم درمان به موقع، قادر است به لوزالمعده، مری و حتی روده منتقل شده و آن­ها را هم آلوده کنند. جالب است که این نوع سرطان، درمانی بسیار دشوار داشته ولی به سادگی قابل پیشگیری است. در ادامه در مورد درمان و سایر موارد این بیماری صحبت خواهیم نمود.

www.jahan.online.com

علائم احتمالی

قبل از اینکه علائم ممکن برای سرطان معده را برشماریم، لازم است بگویم که این نشانه­ها هیچ­وقت به صورت قطعی علامت وجود سرطان نیستند. ممکن است فردی با داشتن همه­ی این علائم، فاقد سرطان معده باشد ولی بهتر است در صورت داشتن آن­ها هر چه سریع­تر به پزشک خود مراجعه نموده و از او برای آزمایش­های تشخیصی بیشتر، کمک بگیرد. پس باز تاکید می­کنم که این علائم فقط نشانگر مشکل در عملکرد معده بوده و الزاما نشان­گر سرطان معده نیستند که عبارتند از:

1-     احساس ناراحتی در ناحیه معده (درد در ناحیه­ی بالای شکم)

2-     احساس سیری پس از خوردن مقدار کم غذا (سیری زودرس)

3-     تهوع و بی­اشتهایی

4-     کاهش بی­دلیل وزن و سوء­هاضمه شدید و درمان نشدنی

5-     سوزش معده و گاهی زردی پوست

تشخیص بیماری سرطان معده

تشخیص این بیماری کمی دشوار است و با معاینه­های فیزیکی ساده امکان­پذیر نمی­باشد. در صورت داشتن چنین علائمی، پزشک شما را به متخصص گوارش ارجاع خواهد داد. در ادامه انواع روش­های بررسی این عارضه را برمی­شماریم:

آندوسکوپی: یکی از راه­های تشخیص سرطان معده، آندوسکوپی از معده از راه دهان می-باشد. در این روش پزشک لوله­ای را که در سر آن یک دوربین نصب شده است، داخل دهان شما خواهد کرد و با آن بافت­های مری و معده و حتی گاهی ابتدای روده باریک را چک خواهد نمود. در صورت داشتن سرطان، سلول­های تغییر شکل یافته به خوبی مشخص خواهد بود.

نمونه­برداری (biopsy) : روش دیگر برای تشخیص سرطان معده نمونه برداری از سلول­های معده می­باشد. در این روش­ها پزشک با استفاده از آندوسکوپ، یک نمونه از سلول­های معده را برداشته و برای تشخیص دقیق­تر به آزمایشگاه خواهد فرستاد.

عکس­برداری: عکس­برداری از معده و مری با استفاده از اشعه ایکس نیز یک روش برای تشخیص سرطان معده می­باشد. تصویر­برداری بعد از نوشیدن مقدار لازم از مایعی خاص (محلول باریم) انجام می­گردد.

مراحل بیماری سرطان معده:

سرطان معده را به پنج مرحله تقسیم­بندی می­کنند (از صفر تا چهار)، که هر چه مراحل بالاتر برود، شدت بیماری بیشتر می­شود. بر اساس این که بیمار در کدام یک از مراحل این بیماری قرار دارد، داروها و درمان­های خاصی برای او تجویز می­گردد. توضیح دادن هر یک از مراحل فقط برای پزشکان مهم است و به درد بیماران نمی­خورد. بنابراین از توضیح دادن آن پرهیز می­کنیم.

نحوه­ی درمان سرطان معده:

انتخاب نوع درمان همیشه و در هر حالت بسته به شرایطی اعم از وضعیت حال حاضر بیماری، وضعیت مریض، سن، جنس و... دارد که شناسایی این موارد بر عهده-ی پزشک درمان­گر می­باشد. در مورد سرطان معده این درمان­ها ممکن است به شکل عمل جراحی، شیمی­درمانی، پرتو درمانی و... باشد. اگرچه گاهی ترکیبی از این درمان­ها هم برای بیماران تجویز می شود که این کار باز به صلاح­دید پزشک انجام می­گردد. درمان سرطان به طور کلی به دو نوع موضعی و سیستماتیک تقسیم می­گردد. در درمان سیستمیک که با دارو انجام می گیرد، دارو را وارد جریان خون مریض کرده و سرطان را مهار و یا درمان می­کنند. بهترین نمونه­ی این نوع درمان، شیمی­درمانی می­باشد. در درمان موضعی ممکن است جراح، کل معده را بردارد و یا با استفاده از پرتوهایی خاص قسمت­هایی از معده را نابود کند. این درمان بیشتر برای کنترل بیماری انجام می­گردد تا درمان آن. از نمونه­های بارز آن همان جراحی و یا پرتودرمانی را می­توان نام برد.

لازم به ذکر است که درمان سرطان بیشتر مواقع دارای عوارض گوناگون است. این عوارض جانبی به نوع درمان و میزان آن وابسته است. پزشکان و کادر درمان موظف­اند که قبل از هرگونه اعمال درمانی، مریض را به طور کامل در جریان عوارض و نوع درمان قرار دهند.

بعد از درمان و یا در حین آن باید چه کارهایی انجام داد؟

یکی از مهم­ترین موضوع­ها در درمان سرطان­های مختلف، مراقبت در حین درمان و یا پس از درمان بیماری است. موارد عود سرطان از موارد تقریبا شایع در پزشکی می­باشد که متاسفانه بسیاری از اشخاص به هیچ­عنوان به آن توجه ندارند. یکی از راه­های جلوگیری از عود مجدد سرطان، معاینه­های متعارف و مرتب است. معاینات معمولی شامل تست­های ورزشی، آزمایش خون و ادرار، سی.تی اسکن، آندوسکوپی و... می­باشد. یکی دیگر از موارد بسیار مهم پس از درمان و یا در حین درمان تغذیه است. تغذیه­ی مناسب روند بهبود درمان را چندین برابر تسریع می­کند. قبول دارم که بعضی اوقات خوب خوردن و درست خوردن واقعا کاری دشوار است، ولی تلخی آن می ارزد به بیماری­های خطرناکی مانند سرطان. رژیم­هایی که توسط پزشکان ارائه می­گردد، حتما در حین درمان و حتی پس از درمان باید رعایت شوند وگرنه احتمال عود کردن و یا بهبود نیافتن سرطان هم­چنان وجود خواهد داشت. بیماران مبتلا به سرطان معده لازم است ویتامین دی، کلسیم و آهن بیشتری دریافت کنند. موادی مانند ماهی ساردین،کلم برگ،گل کلم، شیر، تخم­مرغ، پنیر و نان به تامین این موارد کمک شایانی می­کند. مصرف غلات کامل مانند پاستا و برنج حاوی غلات کامل و نان گندم سبوس­دار با توجه به فیبر بالای آن توصیه می­گردد. نوشیدن جرعه جرعه مایعات صاف، سوپ سبزی و درمان گیاهی با زنجبیل نیز برخی اوقات توسط برخی پزشکان توصیه می­گردد.

علائم خطرزای سرطان معده

دلیل قطعی سرطان معده هنوز بر دانشمندان مخفی است ولی برخی از موارد هستند که به احتمال بسیار قوی موجب بروز این بیماری می شوند. از آن­جایی­که عقل حکم می­کند باید برای سلامتی خود اهمیت بیشتری قائل شویم. پس بهتر است از موارد یاد شده در ذیل دوری کنیم تا یک زندگی عاری از هرگونه بیماری داشته باشیم. موارد احتمالی به وجود آمدن سرطان معده عبارتند از:

• سن
• جنسیت
• نژاد
• رژیم غذایی« مطالعات نشان می­دهند کسانی­که از غذاهای شور، ترش و یا غذاهای دودی استفاده می­کنند بیشتر به سرطان معده مبتلا می­شوند. از سوی دیگر مصرف سبزیجات و میوه­ها از بروز این بیماری جلوگیری می­کند. یکی از مواردی هم که اکثر پزشکان بر آن باور دارند، مصرف غذاهای آماده یا به اصطلاح فست­فود­ها می­باشند.»
• عمل جراحی معده در گذشته
• نوع خاصی از کم­خونی«با نام کم­خونی پرنیسیوز یا کشنده»
• کشیدن سیگار « سیگار یکی از مهم­ترین مواردی است که باعث بروز سرطان­های بسیاری می شود؛ این ماده­ی مخدر برای سلامتی بسیار مضر است و متاسفانه کسانی که در کنار افراد سیگاری هم زندگی می­کنند و با آن­ها تعامل دارند، از خطر ابتلای بیشتری به سرطان­های مختلف برخوردارند. کاش افراد سیگاری نه به­خاطر خود بلکه به خاطر افرادی که در کنار آن­ها زندگی می­کنند، این ماده را کنار گذارند!
• عفونت هلیکوباکتر پیلوری

پیشگیری

گاهی وقت­ها برای پیشگیری از انواع بیماری­ها فقط کافی است که نوع تغذیه و سبک زندگی درست را پیش بگیریم. این کار از بروز شاید همه­ی بیماری­ها جلوگیری می­کند. دوری از انواع مواد مخدر و غذاهای پر نمک و شور، داشتن رژیم غذایی مدیترانه­ای، عدم مصرف غذاهای سرخ­کردنی و مواردی از این قبیل احتمال ابتلای اشخاص را به انواع سرطان­ها من جمله سرطان معده کاهش می­دهد.

جمله­ی آخر....

زندگی شیرین است، برای این­که از شیرینی آن نکاهیم، بیشتر مراقب خود و اطرافیانمان باشیم. یکی از مهم­ترین کسانی که قادر است از بروز انواع سرطان­ها جلوگیری کند، مادران می­باشند. مادران محترم می­توانند با انجام کارهایی بسیار ساده از بروز بیماری­های سرطان در زندگی خود جلوگیری کنند. فقط کافی است علائم بیماری­های مختلف را بشناسند، راه­های پیشگیری از آن را بلد باشند و در حفظ آرامش خانه و خانواده بکوشند. امیدواریم با خواندن این مجموعه مقالات و مقالاتی که در ادامه ارائه خواهیم کرد، به گرمی خانه­هایتان بیافزاییم. همیشه شاد و تندرست باشید.

منابع:

1. www.rastinak.com
2. www.drrezadoost.ir
3. فیزیولوژی پایه ی پزشکی-گایتون و هال
4. ایمونولوژی پزشکی-ابوالعباس